Acceptance and Commitment Therapy (ACT) is een effectieve vorm van gedragstherapie. GZZ-Agoog en ACT-therapeut Jil geeft een inkijkje. Wat is de kern van ACT, wat komt erbij kijken en welke oefeningen kan je misschien zelf al proberen?
In deze blog lees je er meer over.
ACT in het kort
Jil werkt als GGZ-agoog en vorig jaar rondde ze de ACT-opleiding af. ACT is een erkende therapie en wordt ingezet voor verschillende psychische aandoeningen: angststoornissen, depressies, stemmingsstoornissen en burn-outs bijvoorbeeld.
Jil legt uit dat de kern van ACT tweeledig is. “Enerzijds focust ACT zich op moeilijke gedachtes en innerlijke ervaringen. Sommige mensen vinden het lastig om zich daarvoor open te stellen. Als mensen ontwikkelen we allerlei strategieën om niet stil te staan bij ongewenste gevoelens,” vertelt Jil. “Anderzijds stelt ACT de vraag: wat vind je belangrijk als persoon? Wat voor een mens wil je zijn?” ACT is een samenspel van psychologische vaardigheden, die je leren flexibeler om te gaan met moeilijke gedachten, gevoelens en omstandigheden.
Doelen
Met ACT werk je naar doelen voor de lange termijn, je kan ze dus niet even snel afvinken. Jil geeft een voorbeeld uit de praktijk: “Als iemand aangeeft een liefdevolle partner te willen zijn, gaat het niet om één moment, maar om het proces. Wat voor persoon wil je zijn? Vervolgens koppel je daar acties aan. Wat ga je concreet doen om daar te komen?”
In het begin van een traject worden er doelen gesteld. “Het zou fijn zijn als die doelen worden behaald, maar ACT is tegelijkertijd ook een experiment. Dat benoemen we ook naar de deelnemers. Je weet niet precies wat er gaat gebeuren.” Jil vertelt wat ACT kan betekenen. “ACT wil mensen in verbinding brengen met zichzelf. Stilstaan bij gevoelens en gedachtes, en deze bewust ervaren. Ook proberen we anders te kijken naar gedachtes. Misschien heb je wel een negatiever stemmetje in je hoofd, een innerlijke criticus. Met ACT creëren we afstand tussen jezelf en dat stemmetje.”
Psychologische flexibiliteit versterken
Iedereen kan in principe baat hebben bij ACT. “Maar het is wel belangrijk om je bewust te zijn van wat er in je hoofd en lijf gebeurt. Sommigen willen daar liever niet bij stilstaan, het is vaak iets buiten de comfortzone. Maar buiten de comfortzone ligt de groei", licht Jil toe. De interventie ‘creatieve hopeloosheid’ kan bijdragen aan het onderzoeken van hoe je strijdt tegen moeilijke gedachten, gevoelens en omstandigheden. Zo wordt de psychologische flexibiliteit versterkt. De interventie bestaat uit 5 stappen:
- Wat heb je allemaal geprobeerd in het verleden om een vervelend gevoel niet meer te voelen?
- Heeft dat gewerkt? Wat heeft het jou op korte en lange termijn opgeleverd?
- Wat heeft het je gekost? En hebben deze strategieën jou het leven gegeven dat jij echt wil?
- Wat komt er naar boven? Wat speelt er bij jou? Verdriet, angst, boosheid?
- Sta je open voor iets nieuws?
“Dat is confronterend, maar we doen het met compassie. Hopelijk krijgt de persoon na de interventie het inzicht dat de eerdere strategieën op korte termijn niet werken. Dat spoort aan om echt met ACT aan de slag te gaan,” legt Jil uit. “Deze interventie helpt om bewust stil te staan bij wat er in het hier en nu gebeurt, en om de gedachtes die je hebt toe te laten.”
Praktische tips
Tot slot deelt Jil een paar oefeningen vanuit de ACT-gedachte die je zelf kan proberen:
Zelfcompassie
“Vraag jezelf eens af wat voor een vriend je voor jezelf bent. Een vriend die je afkraakt, of een vriend die je steunt?”
Acceptatie-stappenplan
“Wat kan je doen om bewuster stil te staan bij emoties? Erken je gevoel, laat het toe, en geef het een plek.”
Houd afstand!
“Probeer de gedachtes die jou omlaag halen of juist klein houden te benoemen. Geef dat stemmetje een naam. Zo creëer je afstand.”
De functie van je emoties
“Emoties die als negatief worden ervaren, zijn niet per se negatief. Kijk eens naar de functie van je emoties. Ze geven bijvoorbeeld jouw grenzen aan, of ze laten zien dat je ergens om geeft.”
Meer mindfulness
“We hebben vaak de neiging om met het verleden of de toekomst bezig te zijn. Met mindfulness kom je in het hier en nu. Dat hoeft niet heel ingewikkeld te zijn. Zo kan je eens bewust naar buiten gaan, of bewust iets eten en opmerken wat je ziet, proeft, voelt, hoort en ruikt.”
