Zo zit dat: Waarom er niks mis met je is als je het moederschap niet altijd leuk vindt

In Zo zit dat pluizen we een onderwerp helemaal uit en belichten we het van verschillende kanten. Je krijgt antwoord op de meest interessante vragen over je (mentale) gezondheid. Deze keer interviewen we psycholoog Mirjam Meek over jong moederschap.

Voor het eerst moeder worden, het is niet niks. Eén op de vijf vrouwen kampt met psychische klachten rondom deze levensveranderende gebeurtenis. Psycholoog Mirjam Meek helpt jonge ouders in haar praktijk en schreef er een boek over. ‘De wolk is niet altijd roze en daar mogen we best eerlijk over zijn.’

 
Mirjam begeleidde tien jaar lang zwangere vrouwen als verloskundige. ‘Het is mooi om er voor iemand te zijn tijdens de zwangerschap. Maar eigenlijk begint het pas echt daarna. De bevalling is de start van iets veel groters. Mijn zorgtaak stopte en ik dacht nog vaak, hoe zou het deze vrouwen vergaan? Ik wilde vrouwen ook in de transitie naar het moederschap helpen.’ Zodoende ging ze opnieuw de schoolbanken in en werd psycholoog, gespecialiseerd in de perinatale periode – de periode voor en na de bevalling. In haar praktijk ziet ze een uiteenlopende groep vrouwen en ook steeds meer mannen. ‘Het kan iedereen overkomen. Mijn uiteindelijke doel is om een klimaat te creëren waarin we meer open zijn over het nieuwe ouderschap en op die manier voorkomen dat iemand professionele hulp nodig heeft.’

Er komt veel op je af als je net moeder bent geworden

 Dat zo veel vrouwen te maken krijgen met psychische klachten in deze kwetsbare periode van hun leven, is niet zo gek volgens Mirjam. ‘De grootste groep vrouwen die ik in mijn praktijk zie, heeft nooit eerder psychische problemen gehad. Er zijn verschillende triggers die samenkomen. Door de veranderende hormoonhuishouding kun je stemmingswisselingen krijgen. Ten tweede is het een enorme overgang in iemands leven. We moeten opnieuw ontdekken wie we zijn in deze nieuwe rol als ouder. Ten derde is vermoeidheid een grote aanjager van psychische klachten. Als je maar lang genoeg niet slaapt, kan niemand meer helder denken. Slaaptekort laat gevoelens van somberheid en angst toenemen. Als er één periode is waarin je te maken krijgt met weinig slaap, is het wel als je net ouder geworden bent.’ 

It takes a village to raise a child 

Bovendien werkt de individualistische maatschappij waarin we leven ook niet mee. ‘Vroeger hadden jonge ouders een groepje mensen om zich heen om mee te helpen in de zorg voor het pasgeboren kind. It takes a village to raise a child. Tegenwoordig is dat niet meer zo en willen we het ook graag allemaal zelf doen. Hulp vragen vinden we heel moeilijk, want daarmee laten we in onze ogen zien dat we hebben gefaald. Er heerst veel schaamte en daardoor ook eenzaamheid. We denken dat we enige zijn bij wie het niet altijd goed gaat.’   

Je worstelt niet alleen 

In haar boek ‘De verwachting voorbij’ beschrijft ze uiteenlopende verhalen uit haar praktijk over het nieuwe moederschap. De overeenkomst is dat het eerlijke verhalen zijn. Precies zoals het is. Niet mooier voorgesteld. Die openheid kan helpen bij het voorkomen van psychische klachten volgens Mirjam. ‘Bijna iedereen heeft moeite met de overgang naar het ouderschap. Het is ook een enorme verandering. Het is logisch dat dit niet altijd makkelijk is. Laten we elkaar het complete verhaal vertellen, de mooie en minder mooie kanten.’ Het is een misvatting dat Mirjam hiermee het ouderschap wil ontmoedigen. ‘Absoluut niet, maar het zou wel goed zijn als we weten dat het tegelijkertijd zowel fantastisch als ingewikkeld kan zijn en dat er niets mis is met ons als we het niet altijd leuk vinden.’

Eerlijk over ouderschap 

Over het algemeen is over de matrescentie, zoals de overgang naar het moederschap ook wel wordt genoemd, weinig bekend. ‘We weten eigenlijk niet zo veel over wat er allemaal verandert als we moeder worden, bijvoorbeeld in ons brein en qua hormoonhuishouding. Adolescentie is een woord dat we allemaal kennen. We kennen de puberteit en weten welke grote veranderingen een jong volwassene doormaakt. Meer kennis over matrescentie zou zorgen voor een meer realistische voorstelling van het nieuwe ouderschap.’ Wat er bijvoorbeeld in dat complexe moederbrein verandert, is dat we meer aandacht krijgen voor ons kindje en minder voor de rest van de omgeving. ‘Je wereld wordt letterlijk kleiner. Waardoor we als vrouw vaak ook veel zorgtaken naar ons toe trekken. Maar dit betekent niet dat je partner je hierin niet kan ondersteunen. Uiteindelijk zijn de relaties waarin de partner ook een grote rol speelt in de verzorging van het kind of de kinderen, gelukkigere relaties. Het is goed voor vrouwen om dit te beseffen. Je hoeft niet alles alleen te doen. Geef ook eens wat uit handen.’  

Het ideale plaatje moet kloppen 

Nu leggen we de lat juist enorm hoog voor onszelf volgens Mirjam. Die mag wel wat naar beneden. ‘We willen het heel graag goed doen en vasthouden aan de verwachtingen van het moederschap die we van tevoren hadden. Het ideale plaatje in ons hoofd is vaak ook heel mooi. Lukt dat niet, dan vinden we dat we tekortschieten. We willen het liefste alles: een carrière, een sociaal leven, sporten een leuke partner én een goede moeder zijn. En dat is nogal wat. Bovendien willen we het beste voor ons kind, maar weten we tegelijkertijd niet precies wat dit is. En dat wringt, want hoe kun je er dan in slagen?’

Overschat je eigen invloed niet 

De invloed van (sociale) media speelt een rol in het hoog houden van die lat. ‘De laatste jaren gaat het veel over hechting in de media. Hechting met je kindje is uiteraard heel erg belangrijk, maar het is ook een eigen leven gaan leiden. Vrouwen denken dat ze er altijd voor hun kindje moeten zijn en als dat ook maar even niet lukt dit de hechting direct negatief beïnvloedt.’ Onderschat de veerkracht van een kind niet, is Mirjams boodschap. ‘Je kan zo veel herstellen. En overschat je eigen invloed en verantwoordelijkheid ook niet. Als het niet goed gaat met ons kind, betrekken we dit direct op onszelf. Je kind is geen verlengde van jou. Je hebt niet alles in de hand. Ben daarin mild naar jezelf.’

Bekijk je nieuwe rol als ouder vanuit nieuwsgierigheid

Het zou helpen als we onze nieuwe rol van moeder meer vanuit nieuwsgierigheid zouden bekijken in plaats van met een bepaalde verwachting. ‘Als je afvraagt wat voor moeder je zal zijn, hang je geen waardeoordeel aan het moederschap. Zie het als een nieuwe relatie die je vol nieuwsgierigheid aangaat. Hoe je die gaat invullen is helemaal aan jou. Er is geen goed of fout.’

Consultatiebureau voor jonge ouders

Mirjam ziet in de preventie ook zeker een rol weggelegd voor de zorg. ‘De verloskundige of gynaecoloog ziet een zwangere negen maanden lang. In deze periode kunnen ze meer over realistisch ouderschap vertellen zonder vrouwen bang te maken. Maar hoe ontvankelijk vrouwen hiervoor zijn in de zwangerschap is lastig te zeggen. Het is ook een periode waarin je hier wellicht minder voor open staat.’ Juist daarom pleit Mirjam ook voor een laagdrempelige plek waar kersverse ouders na de bevalling heen kunnen. ‘In de zwangerschap word je door talloze specialisten gezien. Daarna stopt het na de nacontrole wanneer de baby zes weken oud is. Dit geeft het gevoel alsof het klaar is.’ Een soort consultatiebureau voor jonge ouders zou logisch zijn volgens de psychologe. ‘Voor je kind ga je naar het consultatiebureau, maar er is geen plek waar jonge ouders voor zichzelf terechtkunnen. Het zou mooi zijn als we een plek creëren waar je laagdrempelig je verhaal kwijt kunt en iemand vraagt hoe het nu echt met je gaat.’ 

Luister zonder oordeel

Ook er meer over praten met elkaar werkt bij het normaal maken. ‘Als je eenmaal open bent naar anderen, verbaas je je over het begrip dat er is en over hoeveel mensen zich in je verhaal herkennen.’ En als iemand dan open naar jou is, dan is goed luisteren erg belangrijk volgens Mirjam. ‘We zijn vaak geneigd andermans problemen te willen oplossen. Maar waar we niet bij stilstaan, is dat anderen vaak iets vertellen omdat ze gewoon even gehoord willen worden. Het is de kunst te luisteren en er voor iemand te zijn zonder te oordelen of ongevraagd advies te geven. Laat weten dat het heel normaal is wat de ander voelt. Dat is vaak genoeg.’ Praktische ondersteuning kan ook helpend zijn. ‘Neem het kindje even mee als een vriendin het nodig heeft. Maak eten voor haar in de kraamweek. Vouw de was en pak de stofzuiger. Het is ook gewoon veel en je hoeft het echt niet allemaal alleen te doen.’

Zelf aan de slag

Wil je meer over het onderwerp lezen, met andere jonge ouders in gesprek of online trainingen volgen? Dan kun je terecht op het online platform De wereld van MeJa dat Mirjam samen met collega Kim Ellen is begonnen. Het boek van Mirjam, De verwachting voorbij bestel je via de uitgeverij Thomas Rap.