Iemand doet iets met je wat jij niet wilt, of zegt iets kwetsend tegen je. Wat doe je daarmee? Carla geeft antwoord.
Carla Stals, eigenaar van Helse Liefde geeft samen met haar team voorlichting over seksuele uitbuiting op scholen en aan ouders. Ook biedt ze hulp aan slachtoffers en hun gezin (www.helseliefde.nl). Carla geeft antwoord op 5 vragen over grensoverschrijdend gedrag.
1. Wat is grensoverschrijdend gedrag?
Iets waar je vooraf niet mee hebt ingestemd, wat niet prettig voelt, wat jij niet wilt of waarvan je achteraf voelt dat je dit niet oké vond. Dát is grensoverschrijdend gedrag. Diegene heeft geen toestemming gevraagd en jij hebt er geen toestemming voor gegeven. Het kan gaan om huiselijk geweld, intimiderende opmerkingen, discriminatie, pesten op school of werk, maar ook chantage en gedwongen seks vallen hieronder.
We moeten wat vaker gaan voelen: wil ik dit wel of wil ik dit niet?
2. Hoe herken je of iemand over je grens gaat?
Als je een situatie hebt meegemaakt waarbij vragen opborrelen als: “klopt dit eigenlijk wel? Ging die persoon niet te ver?” en je voelt dat er iets geks aan de hand is, dan is je grens waarschijnlijk overschreden. Vertrouw altijd op je onderbuikgevoel! De meeste mensen die grensoverschrijdend gedrag meemaken, leggen direct de schuld bij zichzelf. Denken dat ze het verkeerd hebben ingeschat of het zelf hebben uitgelokt. Maar: het ligt niet aan jou! Neem jezelf serieus en praat er met iemand over. Dit hoeft geen professioneel iemand te zijn, denk ook aan een vriend(in), partner of collega.
3. Waar vindt grensoverschrijdend gedrag plaats?
Op de werkvloer, op scholen maar ook in privésituaties. Grensoverschrijdend gedrag komt overal (en veel) voor, als je alle incidenten meerekent — van ongewenst staren tot seksueel misbruik — dan hebben elk jaar 1,6 miljoen mensen ermee te maken. Vrouwen vaker dan mannen. Vaak gaat dat nog op een traditionele wijze en stereotype manier: mannen worden stoer gevonden als ze opmerkingen maken of handtastelijk worden en vrouwen laten het meestal gebeuren. Maar het is goed om te beseffen dat ook mannen en jongens de dupe kunnen worden van grensoverschrijdend gedrag.
Onthoud altijd: het is niet jouw schuld! De ander hoort jou te respecteren.
4. Komt dit soort gedrag meer voor dan vroeger?
Grensoverschrijdend gedrag is eeuwenoud. Het kwam altijd al voor, met name bij mensen die de macht hadden over een ander. Tegenwoordig is er vaker sprake van grensoverschrijdend gedrag omdat normen vervagen. Het gebeurt tegenwoordig dat jongeren onder de 18 jaar seks hebben in ruil voor een nieuwe telefoon of dure tas. Ook het verspreiden van seksfilmpjes en naaktfoto’s (sexting) komt vaker voor, en dan zijn er nog apps waar je jezelf tegen betaling naakt of seksend tentoon kunt stellen (zoals Onlyfans). Dit gebeurt niet altijd vrijwillig. De impact hiervan op het slachtoffer is enorm en “victimblaming” maakt dat slachtoffers zich nog meer schamen of schuldig voelen over wat hen is overkomen.
5. Hoe voorkom je dat het jou overkomt?
Leer je grenzen kennen en bewaken, en nog belangrijker: leer het ook je kinderen. Het is belangrijk al vroeg te weten wat die grenzen zijn. Op basisschoolleeftijd al! Het is nodig dat we kinderen weerbaar maken. Leer kinderen wat normaal is, leer ze dat ze “nee” mogen zeggen en mogen aangeven of ze iets wel of niet fijn vinden. Aan de andere kant is het belangrijk dat kinderen leren elkaar te respecteren. Dat ze leren met gevoelens van anderen rekening te houden. Zodat ze zelf ook niet over de grens van een ander heen gaan. Als opvoeder heb je hier een taak: ben je bewust van je voorbeeldgedrag en maak seksualiteit bespreekbaar in opvoeding en op school.
Heb je toch met grensoverschrijdend gedrag te maken (gehad)? Praat erover en zoek professionele hulp als je er last van blijft houden.
Websites om te bezoeken:
www.slachtofferhulp.nl als startpunt voor als jou iets overkomen is of als iemand in je omgeving in aanraking is geweest met grensoverschrijdend gedrag.
www.nji.nl/seksueelgrensoverschrijdend-gedrag/ gericht op jongeren over grensoverschrijdend gedag: kijk vooral de video over toestemming, waarin grensoverschrijdend gedrag wordt vergeleken met het aanbieden van een kopje thee.
