Een belangrijke dag, de dag voor de rechten van transgender. Belangrijk omdat veel personen die zich als transgender identificeren, ofwel transpersonen, regelmatig meemaken dat hun rechten worden geschonden, in de vorm van discriminatie, bedreiging en geweld. Uit onderzoek komt naar voren dat meer kennis over transpersonen een positieve bijdrage levert aan sociale acceptatie en op de rechten en welzijn van transpersonen. Om deze reden lees je in dit blog allereerst over transpersonen informatie, met daarna de boodschap van een geïnterviewde transpersoon over de uitdagingen én de helpende factoren in het proces van een transpersoon.
Wat is een transpersoon
Het kan omschreven worden als ‘een mismatch tussen het geslacht dat bij de geboorte werd toegekend en de eigen beleving of gewenste uiting van geslacht’. Specifiek kan het gaan om iemand die zich niet (helemaal) gelukkig voelt met het eigen lichaam dat vrouwelijk of mannelijk is van geslacht. Iemand kan zich ook goed voelen met het eigen lichaam, maar zich fijner voelen in het uiterlijk van het andere geslacht, door middel van bijvoorbeeld kleding. Heel simpel kun je het ook uitleggen als: geboren worden als een jongen of meisje en je niet zo voelen. Mensen kunnen zich dan buiten de ‘norm’ voelen. Een mooie metafoor om aan te geven dat gender niet zo zwart wit is, is die van de regenboog met een oneindigheid aan kleuren.
Non-binair
Het kan zijn dat iemand zich niet mannelijk én niet vrouwelijk voelt, of juist beide of iets er tussenin. Het woord binair omschrijft het idee dat er maar twee vormen van gender bestaat. Mensen die zichzelf herkennen als non-binair gaan niet mee in dat sociale construct en geven aan zich niet te identificeren met man óf vrouw’’.
Persoonlijke ervaring van een transpersoon*
De 19 jarige transpersoon Mees die ik voor dit artikel heb gesproken, is qua geslacht geboren als meisje. Mees is 1,5 jaar geleden ‘uit de kast gekomen’. Hij heeft sindsdien zijn meisjesnaam achter zich gelaten en wil graag als man worden aangesproken. Al geeft Mees aan dat dit ook ingewikkeld is, omdat hij zich vooral als non-binair herkent. Hij overweegt daarom nog of hij gender neutrale voornaamwoorden beter bij zichzelf vindt passen. Mees ervaart veel dreiging sinds zijn uitkomen als transpersoon: 'Ik kom dagelijks in aanraking met doodwensen; naar mijzelf of naar vrienden’. Mees vertelt dat dit zowel op school en straat, als online gebeurt. Gelukkig heeft Mees steeds meer manieren gevonden om hiermee om te gaan. Zo gunt hij het zichzelf om niet altijd de discussie aan te hoeven gaan, stelt grenzen aan gedrag én gebruikt ook veel humor voor zichzelf om het wat te relativeren.
De positieve boodschap
Mees geeft aan dat het hem helpt om vrienden te hebben die ook transpersoon zijn. Daar haalt hij (h)erkenning uit. Hij ervaart steun en het helpt hem te ontdekken welke aanspreekwoorden, kleding, haarstijl en hormoonbehandelings- en operatiemogelijkheden bij hem past. Dit is heel persoonlijk en het is dan ook een proces waar hij al lange tijd mee bezig is. Door veel gesprekken hierover te voeren, eindeloos veel te lezen en door psychologische behandeling komt hij erachter wat bij hem past. Het verhaal van Mees roept bij mij op dat we geduld moeten hebben met mensen die door zo’n proces heen gaan. Het besef transpersoon te zijn brengt veel verschillende aspecten met zich mee. Het is niet een proces wat van de één op de andere dag met allerlei duidelijke standpunten en wensen komt. Het vraagt om tijd, ruimte en acceptatie om te mogen ontdekken waar je je zelf het meest prettig bij voelt. Hopelijk in een omgeving die daar begrip voor toont en je ondersteunt bij alle vragen die dit op kan roepen, zowel voor de persoon zelf als voor de omgeving.
Eigen regie
Voor Mees is eigen regie belangrijk én een uitdaging. Mees vertelt dat hij op een wachtlijst van 3 jaar staat voor het eerste gesprek binnen de zorg die hopelijk kan leiden tot hormoonbehandeling en eventueel operatie(s). Ook ervaart hij frustraties. Zo zegt hij: ‘Een ander bepaalt of ik trans genoeg ben om te mogen starten met hormoonbehandeling en dat vind ik naar’. Ondanks deze uitdagingen zoekt Mees naar vormen van eigen regie. Zo heeft hij onlangs zijn haar kort laten knippen en voelt zich gehoord en gezien als mensen hem met zijn nieuwe naam aanspreken. Mees neemt ook af en toe bewust pauze van sociaal media. Zijn doel is om zichzelf te accepteren en hij richt zijn aandacht op mensen die hem positief ondersteunen. Ondanks de moeilijkheden die Mees ervaart voelt hij zich hierdoor wel steeds wat sterker en meer zichzelf. Volgens mij valt hieruit te concluderen: of je je nou man, vrouw, non-binair of iets anders voelt, gun jezelf de tijd en fijne mensen om je heen om (samen) te onderzoeken wat voor jou kloppend voelt!
* gegevens zijn geanonimiseerd.
