Moeite om alle ballen in de lucht te houden en nauwelijks tijd voor jezelf? GZ-psycholoog Yuna van den Adel legt uit hoe je met een gerust hart eens wat ballen kunt laten vallen.
Je hebt een druk leven: werk, het huishouden en kinderen. Misschien heb je ook mantelzorgtaken, bijvoorbeeld voor je ouders. Je wil tijd besteden aan je relatie en ook je vrienden nog zien. O ja, dan moet je nog sporten, gezond eten, 8.000 stappen per dag zetten, Facebook en Instagram checken... Hoe houd je al die ballen in de lucht? Het is een vraag die GZ-psycholoog Yuna van den Adel veel krijgt in haar praktijk. ‘Vooral vrouwen komen met dit probleem bij mij. Ik denk dat dat komt door onze cultuur, waarin vrouwen nog altijd meer zorgen voor kinderen en ouders, en zich daar verantwoordelijker voor voelen. Ook hebben veel vrouwen in hun opvoeding geleerd om sociaal te zijn, niet te klagen en zich aan te passen aan de wensen van anderen. Maar dat heeft wel een prijs, want het kan zorgen voor stress en vermoeidheid of zelfs uitputting.
Worstelen met perfectionisme
´We moeten vaak zo veel van onszelf ’, zegt Yuna. ‘Veel vrouwen worstelen met perfectionisme. Alles wat ze doen moet in hun ogen perfect, of in elk geval heel goed, gebeuren. En dan vinden ze óók nog dat ze voortdurend gelukkig moeten zijn. Best logisch. We kijken op social media en zien daar iedereen succes hebben en leuke dingen doen. Maar social media geven niet weer hoe het écht is. En alles altijd helemaal goed willen doen, geeft enorm veel druk. Ik heb eens een vrouw op het spreekuur gehad die net een jonge hond had genomen en vond dat ze elke dag twee uur met haar pup moest spelen. Een voorbeeld van hoe je zelf de lat veel te hoog kunt leggen.’
Wees een model voor je kinderen
In haar therapie benadrukt Yuna dat de oplossing in jezelf ligt en niet in de omgeving. ‘Ik hoor vrouwen vaak zeggen dat hun kinderen zoveel aandacht vragen, dat ze daardoor totaal niet aan zichzelf toekomen. Ik zeg dan – en dat zeg ik expres heel prikkelend – dat ze daarmee hun kinderen verkeerd opvoeden. Als je je kinderen namelijk opvoedt met grenzeloze aandacht en zorg, leren ze niet dat het oké is als ouders ook tijd aan zichzelf besteden. Als jij goed voor jezelf zorgt en je grenzen aangeeft, ben je daarin een model voor je kinderen. En waarschijnlijk ben je dan ook vrolijker en energieker op de momenten dat je er wél voor ze bent. Zij kunnen dat toepassen in hun leven.’ Het betekent bijvoorbeeld dat je tijd voor jezelf neemt om een online yogales te doen of om even een tijdschrift te lezen en dat je kinderen je dan niet mogen storen. Of dat je ze leert om zelf klusjes te doen, zoals hun kamer opruimen of lunch klaarmaken. Dat kost in het begin vast moeite, maar uiteindelijk help je jezelf en je kind daarmee.
Hulp vragen is niet zwak
Hoe kan een psycholoog helpen bij het vinden van mijn balans?
Verwacht geen kant-en-klare adviezen. Yuna: ‘Ik zal je altijd vragen om eerlijk te kijken naar jezelf. Wat is er goed aan hoe je het nu aanpakt? En wat zijn de vervelende gevolgen ervan? Iedereen heeft vaste ideeën over hoe en waarom iets moet. Deze ideeën houden het gedrag in stand, terwijl ze niet per se hoeven te kloppen. Pas als je je bewust wordt van die ideeën en je gevoelens, kun je je gedrag gaan aanpassen.’ Stel dat je veel taken doet op de school van je kinderen. Je bent luizen- of leesmoeder of je organiseert activiteiten. Wat levert die taak jou op? Misschien krijg je waardering van school en de ouders, en misschien vind je het leuk om je kind op school te zien. Maar bedenk je ook wat de minder leuke kanten zijn van deze taak. Kost het veel tijd, voel je je erg verantwoordelijk, geeft het je stress en tijdnood? Maak de balans op en beslis dan of je deze “bal in de lucht” wil blijven vangen, of dat je ’m laat vallen of misschien minder hoog in de lucht houdt.’
Hulp is een cadeautje
Mensen die veel ballen in de lucht houden, vinden het vaak moeilijk om hulp te vragen. Ze bikkelen maar door, ook als ze moe zijn. Yuna: ‘Daarmee dwing je misschien bewondering af van je omgeving, maar het kost je ook veel. Jij krijgt stress, en voor je omgeving is het een last als ze niet kunnen helpen of als ze zich meten aan jouw hoge lat. Als je hulp vraagt, is dat niet zwak. Het is juist een cadeautje voor je omgeving. Mensen vinden het fijn om te helpen, dat geeft ze een goed gevoel. Ze zien dan ook meteen dat het oké is om af en toe een keer voor jezelf te kiezen en hulp te vragen.
Zelfzorg
Goed voor jezelf zorgen is essentieel als je veel ballen in de lucht moet houden. Yuna: ‘Voor veel mensen staat tijd voor zichzelf helemaal onderaan op de prioriteitenlijst, maar het is juist heel belangrijk jezelf voorop te stellen. Iedereen kent wel het voorbeeld van het zuurstofmasker in het vliegtuig: doe eerst je eigen masker op en help dan pas anderen. Goed voor jezelf zorgen is een absolute voorwaarde. Dat betekent bijvoorbeeld dat je tijd neemt voor ontspanning.
Ga dat boekje lezen op de bank of lekker niksen. De eerste paar keer voel je je misschien schuldig, maar je merkt al snel dat je daardoor meer energie krijgt. Daarnaast is het goed om kritisch te kijken naar alle ballen die je in de lucht houdt. Ik gebruik daarbij vaak de vraag: “Moet ik dit nu doen?” Misschien zijn er ballen die je kunt laten vallen. Of kun je het tempo van jongleren wat veranderen. En misschien kun je ballen aan anderen geven. Laat de ballen bij wie ze horen. Zo vertelde een cliënt me dat ze vaak met een vriendin ging hardlopen. Alleen als het regende had ze daar geen zin in. Ze besloot om bij slecht weer thuis te blijven. Haar vriendin was toen teleurgesteld. Laat die bal van de teleurstelling dan bij die vriendin. Je hoeft je niet schuldig te voelen als je een grens aangeeft.’
Moet ik dit (nu) doen?
Wil je een handig hulpmiddel om te bepalen of je een bal echt in de lucht moet houden?
Gebruik dan de vraag: “Moet ik dit (nu) doen?”. Stel jezelf de vraag vier keer, steeds met de klemtoon op een ander woord:
Moet ik dit doen?
Is het echt een noodzaak of is dat een gevoel bij mezelf?
Moet ik dit doen?
Ben jij echt degene die deze taak op moet pakken of kan iemand anders dat ook?
Moet ik dit doen?
Of is er ook een andere, kleinere taak van te maken?
Moet ik dit nu doen?
Moet het per se nu of kan het ook een andere keer?
Laat vallen
die ballen!
5 tips
1.
Vraag hulp. Dat is fijn voor jezelf en voor de ander. Je hoeft het echt niet alleen te doen.
2.
Bekijk je ballen kritisch. Is het echt nodig dat jij dit doet? Kan iemand anders het doen of kun je dingen minder vaak of wat minder goed doen?
3.
Oefen met grenzen stellen. Zeg af en toe nee tegen verplichtingen of taken, laat je kinderen zichzelf eens redden. Luister naar je gevoel en zeg afspraken af als je te moe bent of geen zin hebt. Accepteer dat ook van een ander. Het geeft zoveel rust als je eerlijk kunt zijn in werk, vriendschappen en bij familie.
4.
Zorg goed voor jezelf. Slaap voldoende, eet goed en neem bewust tijd om te ontspannen. Pas als jij goed voor jezelf zorgt, kun je ook voor anderen zorgen.
5.
Bespreek het gevoel van “al die ballen in de lucht” eens eerlijk met anderen. Je zult merken dat iedereen worstelt met tijd. Misschien kunnen jullie elkaar helpen.
