In Zo zit dat pluizen we een onderwerp helemaal uit en belichten we het van verschillende kanten. Je krijgt antwoord op de meest interessante vragen over je (mentale) gezondheid.
Deze keer beantwoorden we de vragen: hoe kun je omgaan met gedachten over het beëindigen van je leven? En hoe kun je er voor iemand zijn die kampt met deze gedachten en dit met je deelt?
Er overlijden zo'n vijf mensen per dag in Nederland doordat ze een einde maken aan hun leven. Het is een zwaar onderwerp, maar daarom is het juist zo belangrijk om het bespreekbaar te maken. Hier zet stichting 113 Zelfmoordpreventie zich hard voor in. Want praten verlicht en je hoeft er niet alleen in te staan.
Geen uitweg zien
Volgens het Centraal Planbureau voor de Statistiek (CBS) en de Commissie Actuele Nederlandse Suïcideregistratie (CANS) hebben 1.885 mensen in 2023 een einde gemaakt aan hun leven. Dit aantal komt neer op gemiddeld ruim 5 mensen per dag. Hierin is opvallend dat ruim twee keer zoveel mannen dan vrouwen hun leven beëindigden. Bij jongeren tot 30 jaar komt zelfdoding veel voor en is het de afgelopen tien jaar toegenomen.
Foto: Pexels - Pixabay
113 Zelfmoordpreventie
Deze aantallen laten wel zien hoe belangrijk het is om hier aandacht aan te geven. Het kan namelijk iedereen overkomen: dat je je zo somber voelt en niet weet hoe je daar nog uit kunt komen. Je ziet geen uitweg meer, en ziet de dood dan als enige oplossing. Dit is meestal een lang en eenzaam proces. Het kan al enorm helpen als je bij iemand je verhaal kwijt kunt en iemand een luisterend oor biedt.
Onder andere hiervoor is de stichting 113 Zelfmoordpreventie opgezet. Deze organisatie heeft als missie dat niemand in Nederland eenzaam en radeloos sterft doordat hij of zij geen andere oplossing meer ziet dan de dood voor zijn of haar problemen. Je kunt informatie vinden op hun website of gratis anoniem bellen of chatten. Ook kan je online therapie volgen over hoe je om kunt gaan met je gedachten aan zelfdoding.
Houd Moed
Naast de website van 113 Zelfmoordpreventie bestaat sinds ruim een jaar het platform Houd Moed, waar mensen hun ervaringen en inspirerende verhalen delen. Er staan verhalen op van mensen met eigen gedachtes aan de dood of die een poging hebben gedaan. Ook staan er verhalen van nabestaanden die iemand hebben verloren. Daarnaast is het ook mogelijk om via hun community met elkaar in contact te komen voor steun. Hiermee willen ze dit moeilijke onderwerp bespreekbaar maken.
Taboe doorbreken
Over het algemeen rust er een flink taboe op dit onderwerp. Mensen die wel eens denken aan het beëindigen van hun leven, durven hier vaak niet over te praten en voelen zich daardoor eenzaam en onbegrepen. En andersom kan het voor anderen ook lastig zijn om erover te beginnen als je je zorgen maakt over een vriend of vriendin met depressieve gevoelens. Of je hebt het helemaal niet door dat iemand in je omgeving er wel eens aan denkt uit het leven te stappen. Maar hoe kun je dit moeilijke onderwerp bespreekbaar maken?
Ervaringen delen
Ik sprak hierover met Marjolein. Zij is psycholoog met ervaringskennis op het gebied van zelfdodingsgedachten. Ze werkt voor 113 Zelfmoordpreventie en het platform Houd Moed. Zij geeft therapie aan mensen die kampen met zelfdodingsgedachten, en deelt daarnaast haar verhaal voor erkenning en herkenning. ‘Wij proberen de mensen die contact met ons opnemen een warm en veilig gevoel te geven. We vinden het belangrijk dat er geen oordeel is’, vertelt ze.
Ik worstel zelf met negatieve gedachten en denk wel eens aan de dood
‘Als je zelf wel eens denkt aan uit het leven te stappen, is het beste advies: praat erover. Je hoeft die last niet alleen te dragen’, vertelt Marjolein verder. ‘Of je kunt je verhaal opschrijven en aan iemand laten lezen. Als je het te spannend of moeilijk vindt om je verhaal te delen met een dierbare, dan zijn wij er voor je', benadrukt ze. Daar zijn de sites 113 en Houd Moed voor. Je kunt anoniem chatten of bellen met een hulpverlener en verhalen lezen. ‘Je bent helaas niet de enige die wel eens denkt aan je leven te beëindigen, hier hoef je dus echt niet alleen in te staan.’
Foto: Pexels - Polina Zimmerman
Ik ken iemand die er wel eens aan denkt om uit het leven te stappen
Marjolein: ‘Het kan spannend zijn om te beginnen met praten over zo'n gevoelig onderwerp. Maar juist door zo'n gesprek te starten met de persoon over wie je je zorgen maakt, kan je al zoveel steun bieden.’ Er is niet één goede manier, maar hieronder volgen wat tips die je op weg kunnen helpen om er over te praten.
- Begin zelf het gesprek en vertel dat je je zorgen maakt
- Stel direct de vraag of iemand wel eens denkt aan zelfmoord
- Luister echt goed naar de ander en probeer niet te oordelen
- Durf moeilijke en directe vragen te stellen en vraag door
- Probeer niet met oplossingen te komen
- Neem het serieus, maar raak niet in paniek
- Vraag aan je dierbare of je verder iets voor hem/haar kan betekenen
- Blijf in contact met de persoon en stimuleer professionele hulp, zoals een huisarts, psycholoog of 113
‘Wanneer je iemand in je omgeving hebt over wie je je zorgen maakt, ben je misschien bang dat je diegene juist op ideeën brengt door te vragen naar zijn of haar negatieve gedachten. Maar juist het tegendeel is waar. Door erover te beginnen wordt het onderwerp laagdrempeliger en is het doorgaans minder zwaar om te praten over gedachten aan de dood. En als je dit te spannend of lastig vindt, kun je bij onze platforms terecht. Soms vraagt een situatie om meer dringende hulp. Neem dan altijd contact op de huisarts(enpost) of bel het telefoonnummer 0800-0113.’, legt Marjolein uit.
Voor de mensen die iemand zijn verloren aan zelfdoding
Jolienne Custers, ook psycholoog, heeft hier ervaring mee in haar eigen praktijk en begeleidt nabestaanden. ‘Het is begrijpelijk dat je je afvraagt of je iets had kunnen doen of zien om het te voorkomen. Dit is vaak lastig te zien voor de buitenwereld en je hoeft jezelf echt niets kwalijk te nemen’, vertelt Jolienne. ‘Helaas hebben we geen invloed op de acties van anderen en kunnen we niet in het hoofd van iemand anders kijken. Vaak spelen er al langer problemen en had niet één actie dit kunnen voorkomen. Het enige wat je kunt doen nadat iemand heeft besloten een einde te maken aan zijn leven, is het te leren accepteren en hem of haar op zijn best te herinneren. Ook hier geldt dat als je merkt dat je blijft zitten met schuldgevoelens of verdriet, probeer erover te praten en zoek hulp. Dan kan je het verlies makkelijker en beter verwerken en een plekje gaan geven’, aldus Jolienne.
Foto: Pexels - Irina Anastasiu
Voortekenen van iemand die eraan denkt uit het leven te willen stappen
Zoals hierboven beschreven staat, kan het lastig zijn om signalen op te vangen, maar soms zijn er wel voortekenen. Dit kunnen uitspraken zijn of hoe iemand overkomt. Er zijn verschillende dingen die erop kunnen wijzen dat iemand denkt aan zelfmoord. Bijvoorbeeld:
- Iemand huilt of kijkt verdrietig
- Iemand ruikt naar alcohol
- Iemand reageert nauwelijks of komt ongeïnteresseerd over
- Iemand ziet er onverzorgd uit
- Iemand zegt dingen als ‘Ik wil dood’ of ‘Mijn leven is niks waard’ of meer vage uitspraken als ‘Ik trek het niet meer’ of ‘Van mij hoeft het allemaal niet meer’
- Iemand komt druk of opgefokt over
- Iemand komt moe over
- Iemand komt heel vrolijk over
- Iemand trekt zich terug
- Iemand geeft dierbare spullen weg
Al deze signalen kunnen voortekenen zijn van dat iemand denkt aan uit het leven te willen stappen. Helaas is er geen duidelijk handboek om zelfmoordgedachten te herkennen, maar het is belangrijk om hier alert op te zijn. Met name wanneer iemand al ernstig depressief of eenzaam is of onder invloed is van drugs of alcohol. Zo blijkt uit onderzoek van 113 Zelfmoordpreventie. Als je iets vermoedt, probeer dan het gesprek met die persoon aan te gaan en kijk hoe hij of zij daarop reageert. Als je meer wil weten over deze signalen, heeft 113 ook een online training die je kunt volgen.
Marjolein heeft zelf ook te maken gehad met sombere gedachtes en heeft pogingen gedaan om haar leven te beëindigen.
Denk je aan zelfmoord? Bel gratis en anoniem 0800-0113 of ga naar Homepage | 113 Zelfmoordpreventie voor informatie of om te chatten.
.jpg&width=1920)