Depressie, wat is het eigenlijk?

Waarschijnlijk ken je wel iemand in je omgeving die een depressie heeft of heeft gehad. Depressie is een veel voorkomende psychische aandoening. Een kwart van de Nederlanders krijgt tussen de 18 en 75 jaar te maken met een depressie. Het klinkt misschien als iets heel bekends, maar wat is het precies, wat gebeurt er in je brein en hoe wordt het behandeld? 

Genen en omgeving 

Het krijgen van een depressie is erfelijk. In de ene familie komen er meerdere depressies voor, terwijl in een andere familie niemand ermee te maken krijgt. Daarnaast hebben vrouwen twee keer zoveel kans op een depressie dan mannen, dit kan te maken hebben met het verschil in hormonen.  

Ook de omgeving en wat er gebeurt in je omgeving kan een factor zijn voor het ontstaan van een depressie. Vaak is een heftige gebeurtenis de aanleiding. Echter, kan een depressie ook ontstaan wanneer er in de omgeving niks aan de hand is. Lieve familie, een goede relatie, goede vrienden, een leuke baan… maar toch voel je je niet gelukkig.  

Signaalstoffen in de hersenen 

Verschillende delen in de hersenen geven signalen aan elkaar af via stofjes, welke neurotransmitters worden genoemd. Bij een depressie zijn de neurotransmitter serotonine, dopamine en noradrenaline uit balans wat invloed heeft op je gemoedstoestand. Hoe dit kan wordt duidelijker wanneer je weet wat de functies zijn van deze 3 stofjes.  

Noradrenaline zorgt voor een opgewekt gevoel, het zet je aan en geeft energie. Een tekort aan noradrenaline kan zorgen voor een neerslachtig gevoel, terwijl een teveel aan noradrenaline een euforisch en gespannen gevoel veroorzaakt.  

Serotonine heeft verschillende functies, een bekende functie is de positieve invloed op je stemming. Serotonine zorgt voor een gevoel van vredigheid, innerlijke rust en tevredenheid.  Verder zorgt het voor de remming van de gevoelens van angst, verdriet en agressie.  

Dopamine zorgt voor een belonend gevoel bij plezierige situaties en het motiveert ons om deze situaties weer te kunnen bereiken. Iemand met een hoog dopamine gehalte is bijvoorbeeld verslavingsgevoeliger dan gemiddeld. Iemand met een tekort aan dopamine mist juist de drive en motivatie om iets te gaan doen.  

Ontregeling van deze stofjes hebben invloed op je stemming en spelen een belangrijke rol in een depressie. Echter is het nog heel lastig te verklaren wie de kip is en wie het ei. Worden deze stofjes ontregeld doordat iemand een depressie krijgt, of zorgt de ontregeling van deze stofjes voor een depressie? Met bijna 100 % zekerheid hebben beiden invloed op elkaar en is geen van beide de kip of het ei. Zo kun je door een bepaalde gebeurtenis een moeilijke periode doormaken wat invloed heeft op de verhouding van noradrenaline, serotonine en dopamine. Normaal gesproken herstelt je lichaam dit vanzelf, waardoor de neurotransmitters weer in balans komen en je je weer beter voelt. Soms lukt het je lichaam niet om deze balans weer terug te vinden en ontstaat er een depressie.  

Hormonen

Ook hormonen kunnen uit balans raken. Hormonen die geassocieerd worden met een depressie zijn cortisol, oestrogeen en testosteron.  

Cortisol is een hormoon dat vrijkomt bij elke vorm van stress. Het zorgt ervoor dat er energie vrijkomt. Cortisol fluctueert over de dag, wanneer je in actie moet komen zal het hoger zijn dan wanneer je rustig op de bank zit.  Langdurige stress kan zorgen voor een chronisch hoger cortisol niveau. Uit onderzoeken blijkt dat deze verhoogde cortisol niveaus de kwetsbaarheid voor het krijgen van een depressie verhogen.  

Het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen en het mannelijke geslachtshormoon testosteron hebben tal van functies waaronder de vruchtbaarheid. Echter hebben deze hormonen ook invloed op onze gemoedstoestand. Periodes in je leven waarbij deze hormonen even een sterke schommeling maken zorgen dus vaak ook voor een schommeling in je stemming. Denk bijvoorbeeld aan de pubertijd en de overgang.  

Antidepressiva hebben invloed op de neurotransmitters die een belangrijke rol spelen bij een depressie (zoals hierboven beschreven). Ze zorgen ervoor dat je emoties wat worden afgevlakt waardoor je je minder somber voelt. Echter worden je positieve emoties ook afgevlakt, wat een groot nadeel is. Zo wordt er vaak gezegd: ‘gelukkig word je er niet van, maar in het beste geval een stuk minder depressief.’  

Een ander groot nadeel is het verslavende effect van antidepressiva. Wanneer je er eenmaal mee begint is het erg lastig om vanaf te komen. Een onderzoek onder 876 mensen van 31 verschillende landen heeft gekeken naar de ernst van de verslaving en naar de ernst van de afkickeffecten. Ze kregen verschillende vragen over het afkicken van de antidepressiva.  55 % van de mensen die wilde afkicken gaf aan dit lastig te vinden, 27 % gaf aan extreme moeite te hebben. Op de vraag of ze afkickeffecten ervaarden antwoorde 61 % van de 876 ja en 44 % van hen gaf aan dat dit ernstige effecten waren. Deze effecten waren voornamelijk angst, paniek en prikkelbaarheid. Bij de vraag ´voelt u zich verslaaft aan antidepressiva´ antwoorde 40 % met ´ja´.