Angstklachten komen ontzettend veel voor in Nederland. Eén op de vier mensen krijgt ermee te maken in zijn of haar leven. Toch hebben we het er niet vaak over. Laten we het taboe doorbreken. Wat is angst eigenlijk en welke soorten angst zijn er?
Wat is angst?
In noodsituaties beschermt het brein ons tegen gevaren. Wanneer er een gevaar op de loer ligt (zoals een naderende auto of een giftige slang) wordt het angst-systeem in het brein geactiveerd. Dit brengt het lichaam in een staat van paraatheid; de ademhaling versnelt, de hartslag en bloeddruk gaan omhoog en de spieren spannen zich aan. Je lichaam is klaar om te vechten of te vluchten. Deze reactie gaat vliegensvlug; voordat je je ervan bewust bent, wordt de angstreactie al in gang gezet. Een heel slim trucje van ons brein dus!
Bij sommige mensen loopt angst uit de hand. Door een genetische aanleg kan je gevoeliger zijn voor het ontwikkelen van een angststoornis. Een angststoornis kan ook ontstaan na het doormaken van een ingrijpende gebeurtenis of door een lichamelijke ziekte. We spreken van een angststoornis wanneer mensen regelmatig extreem angstig of bezorgd zijn in situaties waarin er geen direct gevaar dreigt. De angstgevoelens zijn vaker wel dan niet aanwezig en het lukt niet meer om ze onder controle te houden. Mensen raken bijvoorbeeld in paniek in de supermarkt, voelen zich constant onzeker op een feestje of liggen nachtenlang wakker van het piekeren. Hierdoor worden soms doodgewone situaties vermeden.
Bij een angststoornis beheerst de angst dusdanig je leven dat het niet meer lukt om een normaal leven te leiden; mensen gaan niet meer naar sociale activiteiten of kunnen hun werk niet meer uitvoeren. Dit kan leiden tot gevoelens van eenzaamheid. Een angststoornis gaat vaak ook gepaard met rusteloosheid, prikkelbaarheid, verhoogde spierspanning, slaapproblemen, moeite met concentreren en sneller vermoeid raken. Ongeveer 29% van de Nederlands krijgt ergens in zijn leven te maken een angststoornis. Angststoornissen komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en kunnen ook gepaard gaan met een depressie.
Soorten angst
Er zijn verschillende soorten angststoornissen. Hiervan komen de piekerstoornis en paniekstoornis het meeste voor.
Piekerstoornis (gegeneraliseerde angststoornis)
Bij een piekerstoornis, ook wel gegeneraliseerde angststoornis, ben je constant overbezorgd. Iedereen piekert wel eens, maar bij een piekerstoornis maak je je constant zorgen over allerlei dingen. Je maakt je bijvoorbeeld zorgen over mogelijke gevaren in de toekomst, of de kinderen wel veilig thuiskomen en of je je rekeningen wel kan betalen. Het lukt maar niet om te stoppen met piekeren, waardoor je er ’s nachts wakker van kan liggen. Heb je veel last van piekeren? Lees dan het artikel met vier tips om minder te piekeren.
Paniekstoornis
Bij een paniekaanval word je overvallen door een golf van extreme angst. Dit gaat vaak gepaard met hartkloppingen, trillen, zweten, benauwdheid, misselijkheid, duizeligheid en een onrealistisch gevoel. Bij een paniekaanval zijn mensen vaak bang om de controle te verliezen, gek te worden of dood te gaan. Veel mensen hebben wel eens paniekaanval gehad, maar niet iedereen ontwikkelt daarna ook een paniekstoornis. Bij een paniekstoornis heb je last van terugkerende, onverwachte paniekaanvallen. Je bent bang om een nieuwe paniekaanval te krijgen en gaat situaties vermijden om te voorkomen dat je een nieuwe paniekaanval krijgt. Vaak gaat een paniekstoornis samen met agorafobie; mensen gaan openbare plekken zoals de supermarkt en het openbaar vervoer uit te weg. Welke impact een paniekstoornis op je leven kan hebben, vertelt Mijke. Zij heeft zelf een paniekstoornis en deelt haar ervaringen met anderen.
Ziekteangst (hypochondrie)
Bij ziekteangst, ook wel hypochondrie genoemd, is iemand constant bang om een (ernstige) ziekte te hebben. Zo denkt iemand bij hoofdpijn gelijk aan een hersentumor of bij een vlekje op de huid meteen aan een huidziekte. Mensen met ziekteangst zijn erg gericht op wat ze allemaal voelen in hun lichaam en gaan vaak naar de huisarts. Ook als blijkt dat er niets aan de hand is, stelt dat mensen niet gerust. Dit kan voor veel onzekerheid en frustratie zorgen. Wil je meer weten over ziekteangst? Luister dan naar de podcast van Bumpy Road waarin Melissa vertelt over haar ziekteangst en hoe ze dit heeft overwonnen.
Sociale angst
Mensen met een sociale angststoornis voelen zich constant onzeker en bang in sociale situaties. Ze zijn bang dat andere mensen hun vreemd of niet aardig vinden. Of dat ze gepest of uitgelachen worden. Het is ook mogelijk dat je bang bent dat je je zelf raar gedraagt in sociale situaties. Hierdoor ga je sociale situaties vermijden.
Specifieke fobie
Bij een specifieke fobie zijn mensen bang voor een specifiek iets: zoals spinnen, hoogtes, treinen of overgeven. Als je in aanraking komt met datgene, roept dat vrijwel altijd onmiddellijk angst op. Deze angst staat niet gelijk aan het werkelijke gevaar. Hierdoor ga je situaties vermijden: iemand met angst voor spinnen durft bijvoorbeeld niet meer naar zolder of te wandelen in een bosrijke omgeving.
Dwangstoornis (obsessieve compulsieve stoornis)
Mensen met een dwangstoornis, ook wel obsessieve compulsieve stoornis genoemd, hebben last van dwanggedachten (obsessies). Hierdoor moeten zij van zichzelf bepaalde dwanghandelingen (compulsies) uitvoeren. Als iemand deze handelingen niet kan uitvoeren ontstaat er angst. Smetvrees, de drang om constant schoon te maken, is een bekend voorbeeld van een dwangstoornis. Lees meer over dwang in het ervaringsverhaal van Kim en in het ervaringsverhaal van Sharon.
Verlatingsangst
Bij verlatingsangst ben je constant bang om verlaten te worden door mensen die belangrijk voor je zijn. Ook al is er geen sprake van verlies of verlating. Je doet er alles aan om deze situaties te voorkomen door bijvoorbeeld te gaan ‘pleasen’ of claimen. Dit komt vaker voor bij kinderen, maar kan ook voorkomen bij volwassenen.
Body Dysmorphic Disorder (BDD)
Mensen met Body Dysmorphic Disorder (BBD), ook wel ingebeelde lelijkheid genoemd, vinden zichzelf of een bepaald deel van hun lichaam niet mooi. Hier hebben ze veel negatieve gedachtes over, die het dagelijks leven sterk beïnvloeden. Buitenstaanders zien vaak niets bijzonders aan diegene. Mensen met BDD kijken heel vaak in te spiegel (of vermijden juist spiegels) en besteden veel tijd aan het wegwerken van hun onvolkomenheid. Soms vermijden ze ook sociale situaties. Wil je meer weten over deze aandoening? Lees dan het ervaringsverhaal van Mascha.
Doe de zelftest
Misschien herken je jezelf wel in één van de bovenstaande angststoornissen? Het is goed om te weten dat iedereen wel eens te maken krijgt met angst. Angst is een emotie die bij het leven hoort. Heb je het gevoel dat je meer dan gemiddeld last hebt van angstsymptomen? Doe dan de zelftest van MIND.
Trek aan de bel!
Worstel je al lange tijd met angstgevoelens en lukt het je niet om deze onder controle te krijgen? Kijk dan eens op de website van MIND Korrelatie; zij denken graag met je mee. Of neem contact op met je huisarts. Hij of zij kan je helpen om passende hulp te vinden. Voor mensen met een angstklachten zijn er ook lotgenotengroepen zoals Meet my Fear en ADF stichting.
